gavti-chaha-lagvad: गवती चहा लागवड कशी करावी? जाणून घ्या पूर्ण माहिती आणि फायदे

gavti-chaha-lagvad: गवती चहा लागवड कशी करावी? जाणून घ्या पूर्ण माहिती आणि फायदे

gavti-chaha-lagvad: गवती चहा ही गवताच्या कुळातील एक बहुवार्षिक सुगंधी वनस्पती आहे. केवळ सुगंधासाठीच नव्हे, तर तिच्या औषधी गुणधर्मांमुळेही तिची मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते. विशेषतः सर्दी-पडसे, अंगदुखी यांसारख्या सामान्य आजारांवर गवती चहा अत्यंत उपयुक्त मानला जातो. या वनस्पतीपासून मिळणाऱ्या सुगंधी तेलाची औद्योगिक क्षेत्रात मोठी मागणी आहे, त्यामुळे ही शेती फायदेशीर ठरते.

🧪 गवती चहाचे तेल आणि त्याचे उपयोग
गवती चहाच्या पानांमध्ये 0.25 ते 0.50% तेल असते. या तेलात सिट्रल (Citral) हे प्रमुख घटकद्रव्य असून त्याचे प्रमाण ७५ ते ८५% इतके असते. सिट्रलचा उपयोग व्हिटॅमिन A च्या उत्पादनात केला जातो. याशिवाय हे सुगंधी तेल:

• साबण
• केसांचे तेल
• अत्तर
• सौंदर्यप्रसाधने
• औषधे

यांसारख्या उत्पादनांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाते.

🌱 कोकणातील गवती चहा लागवड – एक नैसर्गिक संधी
कोकण भाग हा सुगंधी वनस्पतींसाठी अत्यंत पोषक मानला जातो. उष्ण आणि दमट हवामान, तसेच डोंगर उतारांची रचना ही गवती चहा लागवडीसाठी अत्यंत अनुकूल आहे. विशेषतः नारळाच्या बागांमध्ये किंवा जंगलांतील मोकळ्या जागांवर गवती चहा सहज लागवड करता येतो.

🌤️ हवामान आणि जमीन

• हवामान: उष्ण व दमट हवामान, पुरेसा पाऊस आवश्यक
• जमीन: कोकणातील लालसर, निचऱ्याची चांगली जमीन गवती चहासाठी योग्य

🔨 पूर्वमशागत
1. जमिनीची खोल नांगरणी करावी

2. उभी किंवा आडवी कुळव द्यावी

3. प्रति हेक्टर ८ ते १० टन कुजलेले शेणखत मिसळावे

🌾 लागवड पद्धत

• रोपांमध्ये ६० से.मी. अंतर ठेवावे
• योग्य मशागत केल्यास फुटवे चांगले तयार होतात
• लागवडीसाठी फुटवे (Splits) वापरावेत

💡 खत व्यवस्थापन

💧 पाणी व्यवस्थापन

• पावसाळ्यात: पाणी देण्याची गरज नाही
• उन्हाळ्यात: दर १०–१२ दिवसांनी सिंचन करावे

✂️ कापणी व उत्पादन

• पहिली कापणी: लागवडीनंतर ३–४ महिन्यांनी
• गवत जमिनीतून अर्ध्या फूट उंचीवर कापावे
• वर्षात ३ ते ४ कापण्या होतात

गवती चहा ही वनस्पती औषधी व सुगंधी दोन्ही प्रकारची मागणी पूर्ण करू शकते. कोकणासारख्या दमट हवामान असलेल्या भागात थोड्याशा गुंतवणुकीतूनही भरघोस उत्पादन घेता येते. बाजारपेठेची योग्य माहिती, प्रक्रिया आणि विक्री व्यवस्था असेल, तर गवती चहाची शेती ही शाश्वत व फायदेशीर पर्याय ठरू शकते.gavti-chaha-lagvad

हे पण वाचा :  मराठवाडा कृषी विद्यापीठाने विकसित केलेले टॉप ५ सोयाबीन वाण: सविस्तर माहिती जाणून घ्या