चंदन लागवड: शाश्वत शेतीचे फायदे आणि नफ्याची गुप्तता!
चंदन लागवडीसाठी योग्य हवामान आणि जमीन
•चंदनाच्या वाढीसाठी उष्णकटिबंधीय आणि उपोष्णकटिबंधीय हवामान उपयुक्त ठरते.
•600-1200 मिमी वार्षिक पाऊस योग्य असतो.
•वालुकामय चिकणमाती, निचरा होणारी आणि सेंद्रिय पदार्थयुक्त जमीन चंदनासाठी उत्तम मानली जाते.
•सामू (pH) 6.0 ते 7.5 असावा.
चंदनाची लागवड कशी करावी?
1.बियाणे आणि रोपांची निवड:
•चंदनाची लागवड मुख्यतः बियाणांपासून होते, परंतु रोपांद्वारे लागवड अधिक सोपी आणि जलद उत्पादन देणारी ठरते.
•चांगल्या प्रतीच्या बियाण्यांपासून उगवण केलेली रोपे निवडावीत.
2.लागवडीसाठी अंतर:
•झाडांमध्ये साधारणतः 10×10 फूट अंतर ठेवावे.
•एका एकरात सुमारे 400-500 झाडे लावता येतात.
3.सहजीवी वनस्पतींची गरज:
•चंदन परोपजीवी झाड आहे, त्यामुळे त्यास सहजीवी वनस्पतींची (Host plants) आवश्यकता असते.
•पेरू, तूर, मोहरी यांसारख्या वनस्पतींना सोबत लावल्यास चंदनाची चांगली वाढ होते.
चंदन झाडांची देखभाल आणि व्यवस्थापन
•पाणी व्यवस्थापन: पहिल्या 2-3 वर्षांत नियमित पाणी द्यावे.
•खत व्यवस्थापन: जैविक आणि रासायनिक खतांचा संतुलित वापर करावा.
•किड आणि रोग व्यवस्थापन: स्टेम बोरर व मुळकुज रोखण्यासाठी योग्य उपाययोजना कराव्यात.
चंदनाचे आर्थिक महत्त्व आणि नफा
•चंदनाच्या लाकडाची बाजारातील किंमत प्रति किलो ₹10,000-₹15,000 पर्यंत असते.
•15-20 वर्षांनंतर एका झाडापासून 15-20 किलो हर्टवुड मिळते.
•एक एकरातून 1 कोटींपेक्षा जास्त नफा मिळवता येतो.
नियम आणि परवानगी
•चंदन झाडाच्या कापणीसाठी शासनाची परवानगी आवश्यक असते.
•अनेक राज्यांमध्ये चंदन लागवडीसाठी सरकारी योजना आणि अनुदाने उपलब्ध आहेत.
निष्कर्ष
चंदन लागवड दीर्घकालीन नफा देणारी आणि शाश्वत शेतीसाठी उपयुक्त आहे. योग्य नियोजन, योग्य जमिन आणि योग्य व्यवस्थापन केल्यास शेतकऱ्यांना चंदन शेतीतून भरघोस उत्पन्न मिळवता येऊ शकते.
हे पण वाचा : उभ्या कांदा बीजोत्पादन पिकाचे प्रभावी व्यवस्थापन कसे करावे? वाचा सविस्तर
