gomphrena-organic-farming: गोम्फ्रेना फुलांची रसायनमुक्त शेती: नैसर्गिक पद्धतीने उच्च उत्पादन कसे घ्यावे?
गोम्फ्रेना (Gomphrena) ही एक बहुवार्षिक फुलझाडाची जात असून तिची लागवड विशेषतः फुलशेतीसाठी मोठ्या प्रमाणात केली जाते. या फुलांची रंगसंगती आकर्षक असून ती दीर्घकाळ टिकणारी असतात. आधुनिक शेतीमध्ये रसायनांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो, पण यामुळे जमिनीची सुपीकता आणि पर्यावरणाच्या संतुलनावर परिणाम होतो. म्हणूनच, नैसर्गिक आणि सेंद्रिय पद्धतीने गोम्फ्रेना फुलांची शेती करणे अधिक फायदेशीर ठरते. या ब्लॉगमध्ये आपण रसायनमुक्त पद्धतीने गोम्फ्रेना शेती करण्याचे तंत्र समजून घेऊया.
1. योग्य हवामान आणि मातीची निवड
गोम्फ्रेना लागवडीसाठी कोरडे आणि उष्ण हवामान सर्वोत्तम ठरते. या पिकाला भरपूर सूर्यप्रकाश आवश्यक असतो. वालुकामय किंवा चांगल्या निचऱ्याची जमीन या फुलांसाठी उत्तम मानली जाते. पिकाच्या योग्य वाढीसाठी सेंद्रिय खतांचा वापर करून जमिनीची सुपीकता वाढवावी.
2. बियाण्यांची निवड आणि लागवड
सेंद्रिय शेतीसाठी बियाण्यांची निवड करताना रोगप्रतिकारक आणि उंच उत्पादन देणाऱ्या जातींची निवड करावी. रोपवाटिकेत प्रथम बियाणे रुजवून नंतर रोपे शेतात हलवावी. रोपांची लागवड साधारणतः 30-45 सें.मी. अंतरावर करावी जेणेकरून रोपांना योग्य वाव मिळेल आणि हवा खेळती राहील.
3. सेंद्रिय खतांचा वापर
रासायनिक खतांऐवजी शेणखत, गांडूळ खत आणि कंपोस्ट खतांचा नियमित वापर करावा. गुळ, छानलेले गोमूत्र आणि जीवामृत यासारख्या नैसर्गिक द्रव्यांचा वापर जमिनीतील सूक्ष्मजीव वाढविण्यास मदत करतो. हे घटक मुळे बळकट करतात आणि झाडांची वाढ जलद होते.
4. पाणी व्यवस्थापन
गोम्फ्रेना पिकासाठी मध्यम पाणी व्यवस्थापन आवश्यक आहे. टप्प्याटप्प्याने ठिबक सिंचन किंवा सेंद्रिय मल्चिंग (झाडांच्या मुळाजवळ पालापाचोळा किंवा गवत टाकणे) करून मातीतील आर्द्रता टिकवली पाहिजे. पाण्याच्या योग्य प्रमाणामुळे झाडे निरोगी राहतात आणि फुलांचे उत्पादन वाढते.gomphrena-organic-farming
5. नैसर्गिक कीड आणि रोग व्यवस्थापन
रसायनमुक्त शेतीत किडींचा प्रादुर्भाव कमी करण्यासाठी काही नैसर्गिक उपाय करता येतात:
– नीम अर्क आणि दशपर्णी अर्क यांचा फवारणीसाठी वापर करावा.gomphrena-organic-farming
– हळद आणि लसणाचा अर्क फवारल्याने बुरशीजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव कमी होतो.
– तुळस आणि हिंगाचा अर्क जमिनीत मिसळल्यास मुळे मजबूत होतात आणि जमिनीत उपयुक्त जीवाणू वाढतात.
– सापळे पिके (जसे की मका, सूर्यफूल) लावल्यास कीड नियंत्रित करता येते.
6. फुलांची काढणी आणि विक्री
गोम्फ्रेना फुले हाताने तोडताना ती सकाळी किंवा संध्याकाळी तोडावीत, कारण या वेळी फुलांचा ताजेपणा चांगला राहतो. योग्य प्रकारे साठवणूक केल्यास ही फुले अधिक दिवस टिकतात. स्थानिक बाजारपेठ तसेच ऑनलाईन प्लॅटफॉर्मद्वारे विक्री केल्यास अधिक चांगला नफा मिळू शकतो.
रसायनमुक्त शेती केवळ पर्यावरणपूरक नसून ती मातीच्या आरोग्यासाठीही लाभदायक आहे. गोम्फ्रेना फुलांची सेंद्रिय पद्धतीने शेती केल्यास कमी खर्चात अधिक नफा मिळवता येतो. नैसर्गिक पद्धतींचा अवलंब करून उत्पादन घेतल्यास शेतकऱ्यांसाठी हे एक फायदेशीर पर्याय ठरू शकते. भविष्यात जैविक शेतीचा वाढता ट्रेंड पाहता, गोम्फ्रेना फुलशेतीत संधी मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध होणार आहे.
हे पण वाचा : निर्यातक्षम आंबा उत्पादनासाठी आवश्यक तंत्रज्ञान आणि काळजी
