kami-kharchat-acchadan: कमी खर्चात आच्छादन: जमीन ओलसर ठेवण्यासाठी आणि पाणी बचतीसाठी प्रभावी उपाय
kami-kharchat-acchadan: जमिनीत ओलावा टिकवून ठेवणे आणि पाण्याचा अपव्यय टाळणे हे शाश्वत शेतीचे महत्त्वाचे घटक आहेत. उन्हाळ्यात पाणी कमी पडते आणि फळझाडांना वाढीव पाण्याची गरज असते. अशा वेळी कमी खर्चिक व सहज उपलब्ध साधनांचा वापर करून आपण जमिनीचे आच्छादन करू शकतो. हे उपाय केवळ पाणी बचवतातच नाहीत, तर मातीचे तापमानही नियंत्रित करतात.
१. आच्छादन म्हणजे काय?
आच्छादन म्हणजे झाडांच्या बुंध्याभोवती किंवा पिकाच्या मुळाजवळ जमिनीवर थर देणे. यामध्ये विविध जैविक व अजैविक सामग्री वापरली जाते, जी माती झाकण्यासाठी आणि बाष्पीभवन रोखण्यासाठी उपयुक्त ठरते.
२. कोणते साहित्य वापरता येते?
• जैविक साहित्य: गव्हाचा भुसा, साळीचे तणिस, ज्वारीचा टाकाऊ कडबा, उसाचे पाचट, झाडाचा पाला-पाचोळा
• अजैविक साहित्य: प्लॅस्टिक शीट, पॉलिथिन पेपर, माती, दगड, रासायनिक द्रव्ये
टीप: उसाचे पाचट हे सर्वात उपयुक्त ठरते कारण ते नंतर खतात रुपांतर होते.
३. आच्छादनाचे फायदे:
• जमिनीतील ओलावा जास्त काळ टिकतो
• बाष्पीभवनाचे प्रमाण घटते, त्यामुळे पाण्याची बचत
• झाडांना हवामानाचा ताण कमी होतो
• मातीचे तापमान संतुलित राहते
• मुळांजवळील तणांचे प्रमाण कमी होते
• जमिनीची सेंद्रिय गुणवत्ता वाढते (जैविक आच्छादनामुळे)
४. किती प्रमाणात आच्छादन करावे?
• प्रत्येक झाडाच्या बुंध्याभोवती २ ते ५ सेमी जाडीचा थर द्यावा
• एकरी ५ ते ७ टन आच्छादन वापरणे योग्य
• आच्छादनाचे प्रमाण जास्त झाले तर हवाप्रवाह अडतो आणि झाडांना हानी होऊ शकते
५. कोणता रंग वापरावा?
• पांढरं आच्छादन: तापमान कमी ठेवते, उन्हाळ्यासाठी योग्य
• काळं आच्छादन: जमिनीचे तापमान ५ ते ८°C ने वाढवते, थंड हवामानात उपयोगी
• प्लॅस्टिक/पॉलिथिन: थोडं अधिक तापमान वाढवतं, पण पाणी टिकवण्यास मदत करते
६. आच्छादनाच्या शेवटच्या टिप्स:
• आच्छादन करताना झाडाच्या देठाजवळ फारच जाड थर टाकू नये
• वापरलेले जैविक साहित्य पुढील हंगामात खत म्हणून उपयोगात आणता येते
• आच्छादनाने शेतीचा खर्चही कमी होतो, कारण पाण्याची गरज कमी होते
कमी खर्चात सहज उपलब्ध साधनांनी आच्छादन करून आपण शेतात मोठ्या प्रमाणात पाण्याची बचत करू शकतो. जमिनीचा ओलावा टिकवून झाडांचे आरोग्य सुधारते, उत्पादन वाढते आणि जमिनीची सुपीकता कायम राहते. हे पर्यावरणपूरक तंत्र शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरते.kami-kharchat-acchadan
हे पण वाचा : खरीप पीकविमा: सरकारकडून ३,२६५ कोटींची मंजुरी, ‘या’ जिल्ह्याला सर्वाधिक लाभ
