Maharashtra Land Record Update : राज्यातील जमिनींच्या पोटहिश्श्यांसाठी भूमी अभिलेख विभागाचा महत्त्वपूर्ण निर्णय

Maha Bhumi : महाराष्ट्र राज्यातील जमिनींच्या पोटहिश्श्यांचे सात-बारा आणि नकाशे यामध्ये असलेली विसंगती दूर करण्यासाठी भूमी अभिलेख विभागाने महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. गेल्या अनेक वर्षांपासून शेतकऱ्यांना आणि जमीनधारकांना या विसंगतीमुळे विविध अडचणींना सामोरे जावे लागत होते. त्यामुळे हा उपक्रम राबविण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.

पोटहिश्श्यांचे महत्व:

राज्यातील जमिनींवर वर्षानुवर्षे झालेली पोटवाटणी कागदोपत्री सात-बारामध्ये नोंदवली गेली असली तरी, त्यानुसार जमिनीचे नकाशे अद्ययावत केले गेलेले नाहीत. यामुळे जमीन धारकांना बांधकाम, कर्ज, विक्री यासारख्या बाबतीत अडचणी येत आहेत. ही समस्या दूर करण्यासाठी पोटहिश्श्यांची मोजणी करून त्यांचे स्वतंत्र नकाशे तयार करण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे.

प्रायोगिक तत्त्वावर उपक्रमाची अंमलबजावणी:

या उपक्रमासाठी राज्यातील अठरा तालुक्यांची निवड करण्यात आली आहे. या तालुक्यांमध्ये सुमारे ४ लाख ७७ हजार ७८४ सर्व्हे क्रमांकांची मोजणी केली जाईल. यासाठी खासगी एजन्सीची मदत घेण्यात येणार असून, त्यांची निवड करण्यासाठी टेंडर प्रक्रिया सुरू आहे.

पोटहिश्श्यांची मोजणी कशी केली जाणार?

सर्व्हे क्रमांकातील खातेदारांची माहिती गोळा केली जाईल.
प्रत्येक खातेदाराच्या मालकीच्या क्षेत्राची मोजणी केली जाईल.
त्यानुसार नकाशे तयार करून सात-बारामध्ये बदल करण्यात येईल.
ही सर्व प्रक्रिया विभागीय अधिकाऱ्यांच्या देखरेखीखाली पार पडणार आहे.

निर्णय घेण्यामागची कारणे:

1️⃣ काळाच्या ओघात कुटुंबे वाढली, परिणामी जमिनींचे पोटहिश्शे झाले.
2️⃣ सात-बारावर नावे असली तरी नकाशे उपलब्ध नसल्यामुळे बांधकाम करता येत नाही.
3️⃣ अनेक जमिनींची वाटणी झाली नाही किंवा प्रत्यक्ष जागेवर पोटहिश्शे झालेले नाहीत.
4️⃣ वहिवाटीत असलेल्या पोटहिश्श्यांची सात-बारावर नोंद नाही.
5️⃣ सात-बारा आणि नकाशे यांचा ताळमेळ घालणे गरजेचे झाले आहे.

या उपक्रमाचे फायदे:

जमिनीचे अधिकृत रेकॉर्ड अद्ययावत होईल.
शेतकऱ्यांना कर्ज, विक्री, बांधकाम यामध्ये सुलभता येईल.
जमिनीवरील वाद-विवाद कमी होतील.
स्वामित्व योजनेप्रमाणे खातेदारांचे अधिकार स्पष्ट होतील.

राज्यातील स्थिती:

साडेचार लाखांहून अधिक शेतकरी आहेत.
एक कोटी ६० लाख नकाशे आणि साडेचार कोटी सात-बारा आहेत.
सर्व्हे क्रमांक फुटल्यानंतर नकाशे तयार होत नसल्यामुळे विसंगती निर्माण झाली आहे.
त्यामुळे पोटहिश्श्यांची मोजणी व नकाशे तयार करणे अत्यावश्यक झाले आहे.

पुढील प्रक्रिया:

सहा विभागांसाठी खासगी एजन्सीची नेमणूक केली जाईल.
त्यानंतर मोजणीचे काम प्रत्यक्ष सुरू होईल.
मोजणी करताना कोणती कार्यपद्धती वापरावी, याची नियमावली तयार केली जात आहे.
मोजणीदरम्यान येणारे तांत्रिक अडथळे दूर करण्याचे नियोजन केले जात आहे.

शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाची सूचना:

आपल्या जमिनीचे सात-बारा आणि नकाशे तपासा.
पोटहिश्शे असल्यास त्याची अधिकृत नोंद करणे आवश्यक आहे.
नवीन मोजणीमध्ये सहभाग घेऊन अधिकृत नकाशे प्राप्त करा.
भविष्यातील वाद टाळण्यासाठी अद्ययावत अभिलेख ठेवा.

भूमी अभिलेख विभागाचा हा निर्णय राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा असून, त्यामुळे शेतजमिनीशी संबंधित अनेक अडचणी सुटतील. सात-बारा व नकाशे यांचा ताळमेळ लावून अधिकृत रेकॉर्ड तयार होण्यामुळे शेतकऱ्यांचे हक्क सुरक्षित राहतील व विविध सरकारी योजनांचा लाभ घेणे सुलभ होईल. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी या उपक्रमात積極 सहभाग घेणे गरजेचे आहे.