rice seedlings: भात रोपे तयार करण्याची एकदम सोपी आणि प्रभावी पद्धत – जाणून घ्या सविस्तर माहिती
rice seedlings: भातशेती ही भारतात विशेषतः महाराष्ट्रासारख्या राज्यांमध्ये खरीप हंगामात मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. ही शेती प्रामुख्याने पावसाच्या पाण्यावर अवलंबून असते. भरघोस उत्पादनासाठी भाताची रोपे निरोगी, जोमदार आणि एकसंध असणे अत्यंत गरजेचे आहे. म्हणूनच या लेखात आपण भात रोपवाटिका तयार करण्याची सर्वात सोपी आणि प्रभावी गादीवाफा पद्धत समजून घेणार आहोत.
भात रोपवाटिकेसाठी जमिनीची योग्य निवड
रोपवाटिकेतील रोपे जोमदार व्हावीत यासाठी खालील मुद्द्यांचा विचार करून जागा निवडावी:
1. निवडलेली जागा पाण्याचा सहज निचरा होणारी असावी.
2. जमिन सुपिक, भुसभुशीत व पोतदार असावी.
3. अती सखल भाग टाळावा कारण मुसळधार पावसात पाणी साचून रोपे कुजण्याची शक्यता असते.
4. पावसाचा खंड पडल्यास पाणी देण्याची सोय असावी.
5. भटक्या व रानटी प्राण्यांपासून रोपवाटिकेचे संरक्षण करणे आवश्यक आहे.
गादीवाफे पद्धतीने भाताची रोपे कशी तयार करावीत?
गादीवाफा पद्धत ही रोपे तयार करण्यासाठी अतिशय उपयुक्त आणि कार्यक्षम पद्धत आहे.
१. जमीन तयार करणे:
• जमीन उभी आडवी नांगरून, ढेकळे फोडून भुसभुशीत करावी.
• धसकटे व काडीकचरा गोळा करून काढावा.
२. गादीवाफा तयार करणे:
• वाफा सुमारे १२० से.मी. रुंदीचा, १०-१५ से.मी. उंचीचा आणि ६ मीटर लांबीचा असावा.
• जमिनीत प्रति आर ५०० किलो चांगले कुजलेले शेणखत किंवा कंपोस्ट खत मिसळावे.
• एक हेक्टर क्षेत्रासाठी सुमारे ०.१० हेक्टर (१० आर) क्षेत्रात रोपवाटिका तयार करावी.
३. खत व्यवस्थापन:
• वाफ्यात प्रति आर १ किलो युरीया व ३ किलो सिंगल सुपर फॉस्फेट खत टाकावे.
• १५ दिवसांनी दुसरा युरीयाचा हप्ता प्रति आर १ किलो प्रमाणात द्यावा.
४. बियाण्यांची पेरणी:
• प्रमाणित आणि उपचारित बियाणे वापरणे आवश्यक आहे.
• वाफ्यांवर ७ ते ८ से.मी. अंतरावर, १ ते २ से.मी. खोलीवर बियाणे ओळीने पेरावेत.
• वारीक दाण्यांसाठी प्रति हेक्टरी ४० किलो आणि जाड दाण्यांसाठी ५० किलो बियाण्यांची गरज असते.
५. पाणी व्यवस्थापन:
• पेरणीनंतर वाफ्यांमध्ये जास्त पाणी साचू देऊ नये.
• जमिनीत हलका ओलावा राखावा जेणेकरून मुळे चांगली वाढतात.
रोपे लागवडीसाठी तयार होण्याचा कालावधी
खरीप हंगामात भाताच्या जातीप्रमाणे सुमारे २१ ते २४ दिवसांत रोपे लावणीसाठी तयार होतात. या काळात रोपांची देखभाल, खत व पाणी व्यवस्थापन योग्य प्रकारे केल्यास मजबूत, निरोगी आणि भरघोस उत्पन्न देणारी रोपे तयार होतात.
भाताचे उत्पादन वाढवण्यासाठी त्याच्या सुरुवातीच्या टप्प्यावर म्हणजेच रोपे तयार करताना अधिक काळजी घेणे गरजेचे आहे. गादीवाफा पद्धती ही एक विश्वासार्ह व सर्वसामान्य शेतकऱ्यांना सुलभ असणारी पद्धत आहे. ही पद्धत अवलंबल्यास भाताचे उत्पादन नक्कीच वाढू शकते.rice seedlings
हे पण वाचा : गवती चहा लागवड कशी करावी? जाणून घ्या पूर्ण माहिती आणि फायदे
